Verbintenissen uit de wet en schadevergoeding

Wat zijn verbintenissen uit de wet?

Verbintenissen zijn juridische verplichtingen tussen twee of meer partijen waarbij de ene partij een prestatie moet leveren en de andere partij daar recht op heeft. Deze verplichtingen kunnen ontstaan uit een overeenkomst, maar ook uit de wet. In het laatste geval spreken we van verbintenissen uit de wet. Dit betekent dat de wet zelf aanleiding geeft tot de verplichting, zonder dat er een voorafgaande afspraak of overeenkomst tussen partijen is gemaakt.

Er zijn verschillende situaties waarin de wet verbintenissen creëert. Een van de meest voorkomende situaties waarin verbintenissen uit de wet ontstaan, is bij een onrechtmatige daad of wanprestatie. In dergelijke gevallen kan een partij verplicht zijn om schade te vergoeden aan een ander, omdat de ander schade heeft geleden door het handelen of nalaten van de partij die onrechtmatig heeft gehandeld.

Verbintenissen uit de wet en schadevergoeding bij een onrechtmatige daad

Een van de belangrijkste bronnen van verbintenissen uit de wet en schadevergoeding is de onrechtmatige daad. Artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek regelt dit principe. Een onrechtmatige daad kan worden omschreven als een handeling die in strijd is met de wet, een inbreuk maakt op een recht of in strijd is met een maatschappelijke norm. Wanneer iemand door een onrechtmatige daad schade lijdt, kan hij of zij in veel gevallen aanspraak maken op schadevergoeding.

Voorbeeld: Stel dat persoon A een verkeersongeluk veroorzaakt door door rood licht te rijden en persoon B hierdoor schade lijdt, dan ontstaat er een verbintenis uit de wet en schadevergoeding. Persoon A heeft een onrechtmatige daad gepleegd door de verkeersregels te overtreden en is verplicht de schade van persoon B te vergoeden.

Voorwaarden voor schadevergoeding bij onrechtmatige daad

Niet elke onrechtmatige daad leidt automatisch tot schadevergoeding. Er moet aan bepaalde voorwaarden worden voldaan voordat iemand met succes schadevergoeding kan claimen op basis van verbintenissen uit de wet en schadevergoeding. De vijf belangrijkste voorwaarden zijn:

1. Onrechtmatigheid van de daad: de daad moet onrechtmatig zijn, zoals een overtreding van een wettelijke regel of het inbreuk maken op iemands rechten.
2. Toerekenbaarheid: de dader moet verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor de onrechtmatige daad. Dit kan op basis van schuld of risicoaansprakelijkheid.
3. Schade: er moet sprake zijn van schade. Dit kan materiële schade zijn, zoals financiële kosten, maar ook immateriële schade, zoals pijn en leed.
4. Causaal verband: er moet een causaal verband zijn tussen de onrechtmatige daad en de schade. Met andere woorden, de schade moet het directe gevolg zijn van de daad.

Relativiteit: de geschonden norm moet bedoeld zijn om de belangen van de benadeelde te beschermen. Als de norm niet de belangen van de benadeelde beschermt, kan er geen schadevergoeding worden geëist.

Verbintenissen uit de wet en schadevergoeding bij een wanprestatie

Naast onrechtmatige daden kunnen verbintenissen uit de wet en schadevergoeding ook ontstaan in het geval van wanprestaties. Een wanprestatie houdt in dat een partij zijn contractuele verplichtingen niet of niet correct nakomt. Hoewel een wanprestatie in beginsel betrekking heeft op verbintenissen die voortvloeien uit een overeenkomst, kan het ook leiden tot verbintenissen uit de wet, omdat de wet regels geeft over de gevolgen van wanprestaties.

Bij een wanprestatie kan de benadeelde partij in veel gevallen kiezen om de overeenkomst te ontbinden en/of om schadevergoeding te eisen. Het recht op schadevergoeding vloeit voort uit het feit dat de wederpartij zijn verplichtingen niet is nagekomen, waardoor de benadeelde schade heeft geleden.

Voorbeeld: Stel dat persoon A een auto verkoopt aan persoon B, maar de auto blijkt gebrekkig te zijn omdat de motor het niet doet. Persoon A heeft zijn verplichting uit de koopovereenkomst niet nagekomen, wat wanprestatie oplevert. Persoon B kan in dit geval aanspraak maken op verbintenissen uit de wet en schadevergoeding vanwege de gebrekkige levering.

Soorten schadevergoeding bij verbintenissen uit de wet

Bij verbintenissen uit de wet en schadevergoeding kunnen verschillende soorten schadevergoeding aan de orde komen. Over het algemeen wordt er onderscheid gemaakt tussen twee hoofdvormen van schadevergoeding:

1. Vermogensschade: dit omvat alle financiële schade die een slachtoffer lijdt als gevolg van de onrechtmatige daad of wanprestatie. Denk hierbij aan directe kosten, zoals reparatiekosten, medische kosten of verlies van inkomsten. Vermogensschade kan vaak eenvoudig worden gekwantificeerd.
2. Immateriële schade (smartengeld): dit betreft schade die niet direct in geld is uit te drukken, zoals pijn, verdriet of psychisch leed. Immateriële schadevergoeding wordt vaak smartengeld genoemd en is bedoeld om compensatie te bieden voor niet-financiële schade.